Mentorumun mentoru mentorumdur

Bu kelimeyi pek sevmem o yüzden başlıkta tekrarlı söyleyip bir daha söylemek istemedim. Bunun yerine Türkçeye daha fazla yerleşmiş olan kelimelerden biri olan mürşit, hâmi, rehber, üstad kelimeleri seçilebilir. Ben yazı boyunca kılavuz kelimesini kullanacağım.

Kul kula kılavuz olmalı ki kolaylaşsın işler diyerek başlayacağım bu yazıya. Kılavuzluk benim için çok önemli bir konu. Hem kılavuz peşinde biri olarak, hem de kılavuzluk yapan biri olarak yazılım camiasında gözlemlemlediklerim üzerine yazıyorum bu yazıyı.

Şöyle ki; yeni yetme yazılımcılar en başta, nasıl kılavuz edineceklerini bilmiyorlar. Ancak bu yazıda, nasıl kılavuz bulunabileceğini anlatmayacağım. Yeni yeni, kılavuz edinme konusunda bazı topluluklar büyük çabalar göstererek yeni yetmelere kılavuzlar sağlayabiliyor. Bu oluşumlardan birinin kılavuzluk duyurusuna denk geldiğimde, vaktimin uygun olması sebebiyle iki kişiye kılavuzluk yapabileceğime dair ben de başvurdum. Hem de bu tarz bir çabanın sonuçlarını yakinen gözlemlemek istiyordum.

Halihazırda kılavuzluk ettiğim kişilerle kıyaslanınca, kılavuzuna ulaşma kolaylığı edinmenin sorunlarını az çok tahmin ediyordum ve ne yazık ki beklediğim gibi ilerliyor. Bu yazıda da hem kılavuzluk yaptığım kişilere yol gösterebilmek, hem de tüm yeni yetmelere, kılavuzlarının etinden ve sütünden nasıl faydalanabileceklerini anlatmak istiyorum.

Öncelikle kılavuzluğu tanımlamalıyız.

Kılavuzluk, esasen sadece iş alanında değil, hayatla bütünleşik olduğunda daha fazla fayda sağlayan bir durum. Çünkü kılavuzluk yapan kişiler, sadece iş konusunda verecekleri bilgilerle sizi büyütmezler, ek olarak hayat görüşünüzle ve daha bir çok şeyle ilgili sınırlarını bilerek size yol gösterirler.

Burada sınır bilmek kısmı kılavuzlar için çok önemli. Çünkü bazı kılavuzlar işi çığırından çıkartıp, insanlara besleme muamelesi yapabiliyor veya çok gaza gelip “abilik”, “babalık”, “ablalık”, “annelik” mertebesine yükselmeye çalışıyor. Bunun yanlış olduğunu düşünüyorum. Bazı kılavuzlarımla benzer deneyimler yaşadım ve hiç iyi sonuçlanmıyor.

Kılavuzluk yapmak bir yolda yürümek ve arkandakilerin seni takip etmesini beklemek veya arkandakileri sırtında taşımak değildir. Kılavuz yolunu yanındakilere faydalı olacak şekilde düzenleyip, birlikte ilerlemeyi tercih eder. Çoğu zaman bu, kendisi için ek yük demek olabilir. Bu sebeple her yetkin ve bireysel olarak başarılı kişi, bir kılavuz olamayabilir veya olmak istemeyebilir.

Kılavuzluk; belli bir iş koluna yeni girmiş kişilere, o iş kolunda uzman ve tecrübeli kişilerce ilerlemeleri için yol göstericiliği yapılmasıdır. Yazılım alanından örnek verirsek; neleri öğrenmesi gerektiği, heveslerini nasıl yönlendirmesi gerektiği, yaşadığı problemleri nasıl çözebileceği, iş değiştirmesi konularında kararsızlıkların nasıl çözülebileceği, para konusunun nasıl ele alınması gerektiği, iş hayat dengesinin nasıl sağlanabileceği, iş etiğinin ne olduğu, çapının ve becerilerin farkındalığı gibi konularda yeni yetmelere yol gösteren kişilere Kılavuz diyebiliriz.

Kılavuz asla size, bir konuda sizden talep gelmeden yardımcı olmaya kalkmayacaktır. Çoğu durumda sizin can çekiştiğinizi görse dahi siz yardım istemedikçe el uzatmayacaktır. Örneğin potansiyeli yüksek bir şirketten basit sorunlar yüzünden ayrılmak üzere olduğunuzu bilse dahi siz sormadan bu konudaki fikrini size söylemez. Çünkü bu durumda size kılavuzluk etmiş olmaz, aksine iyi niyetle olsa da sizi manipüle etmiş olur. Eğer kılavuzunuz basit konularda sizi manipüle ediyorsa, daha karmaşık konularda da manipüle edecektir. Ek olarak bir kılavuz bilir ki, fikir istemeyen birisi, zararlı sonuçları ancak duvara çarpınca farkedecektir ve size, siz istemeden yardım etmiyor olmasının bir sebebi de budur. Hatalarınızı kendiniz farkettiğinizde benzer hataları yapmamak konusunda çok başarılı oluyorsunuz.

Kılavuzun ne olduğu konusunu hızlıca kapatıp, kılavuzdan nasıl faydalanılır konusuna geçelim.

En optimum faydayı sağlayabilmek için, kılavuzunuzu çok iyi tanımanız gerekiyor. Gerek bilgi ve tecrübesi hakkında, gerek hayat düzeni hakkında bilgiler edinmeniz gerekiyor. Farklı alanlarla ilgileniyorsanız farklı kılavuzlarınız olmalı. Yazılım alanı özelinde; kılavuzunuz daha önce hiç oCaml hakkında bilgi edinmemiş olabilir, ya da Nix konusundan haberi bile olmayabilir. Bunlarla ilgili kılavuzunuzu darlamanız size bir fayda sağlamayacaktır. Diğer taraftan kılavuzunuz backend developer olarak görünse dahi agda gibi niş konularda bilgili olduğunu bilirseniz, bu konuda da darlayabilirsiniz. Kılavuzunuzun hangi saatler arasında çalıştığını, hangi iletişim yöntemlerini tercih ettiğini, nasıl bir samimiyet seviyesinden hoşlandığını çabalayarak öğrenmeniz ve kendinizi kılavuzunuza en az zahmeti verecek şekilde yapılandırmanız gerekir.

Varsayalım ki Fatih Kadir Akın sizin kılavuzunuz oldu. Fatih’in kitaplarını edinip okumalısınız öncelikle. Blogunda yazıları okumalısınız. Twitter’dan ve Github’dan takip etmelisiniz. En basitinden bunları yaparak, Fatih’e soracağınız soruları değerli hale getirebilirsiniz ve ne zaman kendisine ulaşabileceğinizi de çıkartmış olursunuz. Hangi saatlerde twit atıyorsa, o saatlerde insanlar genelde müsait oluyor demektir gibi temel bir sonuca varabilirsiniz. Ancak twit atacağına sizin sorunuzu cevaplaması gerektiği gibi bir yükümlülüğü olmayacaktır.

Kılavuzunuzdan haberiniz olmazsa, örneğin 3 haftalık bir tatile çıktığında neden sorularınıza cevap vermediğini de bilemeyeceksiniz ve gereksiz yere insanları darlamış olacaksınız.

Kılavuzunuzu tanıdınız, hakkında baya bilgi sahibisiniz şimdi ne yapacaksınız?

Kimse ön araştırmasız, ilk başvurulan kaynak olmayacaktır. Varsayalım projenizde bir hatayla karşılaştınız ve nasıl çözeceğinizi bilmiyorsunuz. Hemen kılavuzunuza eposta atarak veya arayarak danışamazsınız. Kılavuz demek kişisel danışman demek değildir. Öncelikle yaşadığınız sorunla alakalı çözüm için yeterli çabayı göstermiş ancak bir sonuca ulaşamamış olmanız gerekir. İnternet araştırması, arkadaşlara sormak, farklı çözümler denemek sizi başarıya ulaştırmadığı noktada kılavuzunuza ulaşıp kısaca problemden bahsedip, ne tarz çözümler deneyip başaramadığınızı anlattıktan sonra yardım talep edebilirsiniz.

Soru sorma şekliniz çok önemlidir, ancak cevap alma şeklinize odaklanmamalısınız. Problemi yaşadınız, çözümü araştırdınız, son çare kılavuzunuza danıştınız. Sorularınız net olmalı. Kılavuzunuz sorunuzu anlamak için uygulamalar kurmak ve denemeler yapmak zorunda kalmamalı. Mümkünse sorununuzu hızlıca test edebileceği bir şey sağlamalısınız. Web ugulaması ise online bir demo gönderip, hangi adımlar sonucunda ne tarz bir hataya ulaşabileceğini anlatmanız gerek. Unutmayın, sorunu anlamak için kılavuzunuz en az zamanı harcamalı ki size yardımcı olabilsin. Kılavuzluk kişisel zamandan feragat edilerek yapılan birşeydir. Bu sebeple saatlerce sizin için vakit ayırmasını bekleyemezsiniz.

Sorunuzu gayet net bir şekilde, kılavuzunuzun tercih ettiği iletişim kanalından ilettiniz. Bu sırada alternatif çözümleri aramaya devam ediyorsunuz. Kılavuzunuz size en geç bir kaç gün içerisinde dönecektir. Dönmemesi durumunda tekrar hatırlatma geçebilirsiniz. Ancak “Acil”, “çok acil”, “Yardımın lazım hemen” gibi darlamamalısınız. Tekrar söylüyorum, Kılavuz kişisel danışma hattı değildir.

Araştırmanız devam ederken, henüz kılavuzunuzdan bir dönüş gelmememiş olsa dahi, kayda değer olan ulaştığınız sonuçları ek bilgi olarak tekrar göndermeniz güzel olur. Fakat yarım saatte bir her yaptığınız denemeyi göndermeyin tabi ki. Dengeyi gözeterek rahatsızlık vermeyecek şekilde yapın bunu.

Kılavuzunuz size tek kelimelik bir dönüş yapabilir bazen. Bunu size bir tepki olarak görmeyin. İnsanlar yoğun olup size yine de yardım etmek istedikleri zaman sadece çözümü içeren basit cevaplar dönebilirler. O cevaptan ulaşabildiğiniz sonuca ulaşmaya çalışın, yapamazsanız kılavuzunuza tekrar sormaktan da çekinmeyin.

Eğer anlık iletişim kanallarından birini kullanıyorsanız da sadece sorunuzu iletin ve tek mesaj olsun. “Merhaba, umarım iyisindir. Şu konuda şöyle bir sorunum var, bir önerin olur mu?” Cevap istiyorsanız kısa ve öz olun.

Kılavuzunuz ile aranızda “Usta”-“Çırak” ilişkisi bulunması gerekmez. Sizin kılavuzunuzu idol olarak görmeniz gerekmez. Kılavuzunuz sizi canı ciğeri olarak görmesi gerekmez. Kılavuz edinmenin ve kılavuzluk yapmanın hizmet ettiği tek şey işiniz için gerekli olan tecrübeyi ve bilgiyi aktarmak ve geliştirmektir.

Kılavuzunuz ile samimiyet seviyenize bağlı olarak iletişiminizin seviyesini de belirleyen siz olacaksınız. Kılavuzunuzun size kılavuzluk yaptığını bilmesi veya buna böyle isim vermiş olmanız gerekmez. Bilgem Çakır’ı kılavuz edinebilisiniz, Fatih Arslan’ı kılavuz edinebilirsiniz, Burcu Doğan’ı kılavuz edinebilirsiniz. Sizin tek bir amacınız var, kılavuzunuzun bilgi havuzundan alabildiğinizi almak.

Adı konulmuş kılavuzluk ilişkilerinde de konu benzer şekilde ilerler. Kimse size herhangi bir konuda yardım etmek zorunda değil. Ancak siz kılavuzunuza yaklaşımınız ile mümkün olan en çok faydayı edinmeyi amaçlamalısınız.

Kılavuzunuzla aranızdaki ilişki hem sizi hem de kılavuzunu geliştirecektir. Kariyerinizde çok küçük dokunuşlar ile etkili değişiklikler sağlamak istiyorsanız muhakkak kılavuz edinin.

Son olarak, kılavuz edinirken dikkat etmeniz gereken bir kaç noktaya değinmek istiyorum.

• içerik üretmemiş ve üretmeyen,
• okumaktan, araştırmaktan imtina eden,
• sabit fikirli,
• ben bilirimci,
• siyasal ideoloji empoze etmeye çalışan,
• dini ideoloji empoze etmeye çalışan,
• entellektüel birikime sahip olmayan,
• cinsiyetçi
• vb.

Kişilerden uzak durmanızı önerebilirim. Yaptıkları işte ne kadar başarılı olurlarsa olsunlar, bu tarz kişiler sizi zehirlemek dışında bir şey yapmazlar. Kılavuzluk yapmak istemelerindeki yegane amaç saygınlık edinme çabasıdır.

Sağlıcakla kalın.

Burada belirttiğim şeyler tamamen kişisel olarak deneyimlediğim konuları içeriyor. Yanlış tanımladığım veya, yanlış olduğunu düşündüğünüz ifadelerim için z@emre.xyz adresine eposta gönderebilirsiniz.

#tr #öneri #mentör