Bluesky nedir

Merhaba! Bugün size biraz bluesky bahsedicem. Muhakkak duymuşsunuz, davetiye ile kayıt yapılabilen bir sosyal medya uuygulaması.

Bluesky , Twitter’ın kurucusu ve eski ceo’su Jack Dorsey’in ekibi tarafından geliştirilen dağıtık bir sosyal medya uygulaması olma hedefiyle yola çıktı. Yani merkeziyetsiz.

Merkeziyetsizden kasıt, tek bir şirkete ait bir yapı olmaması. Bir protokol çerçevesinde birbiriyle iletişim kurabilen sistemlerden oluşan bir yapı. Mastodon’u da duymuş olabilirsiniz belki. Mastodon, ActivityPub denen bir protokol üzerine kurulmuş bir sosyal medya uygulaması, twitter’ın neredeyse tüm özelliklerini barındırıyor. Ancak arzu edildiği gibi ActivityPub, dağıtık sosyal medyada ortaya çıkan tüm sorunlara tam olarak çözüm sunamadı. Örneğin identity problemleri mevcut. Burada kimin kim olduğunun nasıl doğrulanabileceğinin tam bir standardı yok. Bu sebeple, Mastodon kendi altyapısı ile çalışan sistemler arasında çok iyi olsa da ActivityPub standartından kaynaklı, fedarasyonun diğer siteleriyle o kadar başarılı olarak iletişim kuramıyor.

ActivityPub, W3C, yani internet standartlarını belirleyen, world wide web consortium tarafından kabul edilmiş bir protokol, ancak daha temel noktalardaki sorunlara odaklanıyordu ve pek çok kısımda geliştiricilere bırakılan çözümler öneriliyor. Yani standart olmasına rağmen çok önemli bazı kısımlara bizim işimiz değil diyerek standarta eklememişlerdi. Ki zaten çözülmesi kolay sorunlar da değildi.

Jack ise BlueSky için ATProto adında bir başka protokol hazırladı.Hatta ilk duyduğumda neden ActivityPub varken böyle bir çabaya girildi diye düşünmüştüm. Şu anda hala geliştirme aşamasında olan protokol, ActivityPub’ın ilgilenmediği pek çok sorunla da ilgilenip daha hızlı çözümler bulmuş durumda. Ancak activitypub’dan gelen bazı standartları da kabul etmiş.

ATProto dökümanları herkese açık olarak paylaşılmış olsa da, şu anda federasyon yapısında başka sunucuları henüz kabul etmiyor. Yani hala tek merkezli bir sistem gibi çalışıyor. Beta süreci tamamlandıktan sonra BlueSky diğer sunucuları da dahil etmeye başlayacağını söyledi.

Teknik olarak pek çok güzel yanı var. Ancak merkeziyetsiz ne demek sorusu hala kafanızı kurcalıyorsa eposta sistemlerini düşünebilirsiniz. Farklı farklı yerlerden eposta hizmeti alabiliyorsunuz ve herkes birbirine eposta gönderebiliyor. Örneğin a@gmail.com adresine sahip bir kullanıcı, a@hotmail.com’dan bi eposta alabilmek için gidip hotmail hesabı açmak zorunda değil. Çünkü eposta protokolü merkeziyetsiz bir yapı. Protokolü sağlayan herkes kendi sunucusunu kurabilir ve eposta ağına dahil olabilir. Bu sayede eposta hizmeti alabileceğiniz pek çok servis var.

Sosyal medya için de bu yapılmaya çalışılıyo. Twitter’dan birini takip etmek için neden bir twitter hesabım olması gerekiyor ki? Niçin ben facebook hesabımla twitter kullanıcısı arkadaşımın paylaşımlarını göremiyorum? bu soruların cevabı dağıtık sosyal medya uygulamalarında yatıyor.

Jack, Twitter’ı satmadan önce bu projeye başlanmıştı zaten. Aslen ben, twitter’ın elon musk’a bırakılmasının ve insanları soğutacak seviyede yanlış kararlar veriliyor olmasının sebebinin, sosyal medyanın rotasını dağıtık ağlara kırma çabası olarak görüyorum. Bu fikre sıcak bakmamın bir diğer sebebi ise Threads uygulaması. İlginç bir şekilde threads uygulaması activitypub protokolünü destekliyor. Acaba ATProto’nun başarısına bir çelme takıp, dağıtık sosyal medyanın oluşamaması için daha zayıf bir protokol olan activitypub seçimi yapılmış olabilir mi?. Pek çok skandal ve komplike kararı bulunan facebook böyle bir bilinçli çabaya girişmiş olabilir mi? Emin olamayacağız ancak neden olmasın? Ya da belki de sadece vakit sıkıntısından, ekosistemi daha gelişmiş olan activitypub da seçilmiş olabilir.

BlueSky’ın kullandığı ATProto ise ActivityPub’ın çok ilerisinde bulunduğu için bu işi başarabilme ihtimali çok daha yüksek görünüyor.

Yazılımcılar için ATProto ile yapılabilecek çok fazla şey var. Vaktim oldukça ve böyle bir talep de olursa hem atproto dökümanını yayında inceleyip hem de örnek uygulamalar yapabiliriz.

Beni bluesky’da @emre.xyz handle’ı ile takip edebilirsiniz. Ayrıca hesabınız yoksa elimdeki bir davetiyeyi 1 hafta içerisinde videoya yorum yapıp paylaşasanlardan birisine vereceğim.

Siz de dağıtık sosyal medya konusundaki fikirlerinizi yorum olarak ekleyin lütfen. Ayrıca artık daha fazla video çekecek vaktim olduğu için de abone olup bildirimleri açmayı unutmayın.

Kendinize iyi bakın, görüşmek üzere.